Lezingen

Serie 1: Stadsgeschiedenis

In de cursus bezoeken we een groot aantal steden. We hebben dan niet de gelegenheid om wat dieper op de geschiedenis van een stad in te gaan. In een lezing kan dat wel en ik heb daarom enkele steden geselecteerd die een belangrijke rol spelen in de cursus. De voorlopige lijst bestaat uit een vijftal steden; Florence, Parijs, Wenen, New York en Berlijn. Florence, het nieuwe Athene waar de Renaissance ontstaan is. Parijs die zijn bloeitijd vanaf de Barok kreeg en een stad die daarna een belangrijke rol speelde in de volgende cultuurperiodes. Wenen, de hoofdstad van de dubbelmonarchie en een stad die tot de eerste wereldoorlog op cultureel en wetenschappelijk gebied een hoofdrol speelde, New York waar na de wereldoorlogen het centrum van kunst en cultuur kwam te liggen en als laatste Berlijn de van oorsprong garnizoensstad die een steeds belangrijker rol in Europa kreeg tot het bijna van de kaart werd geveegd. Tegenwoordig is het een hippe en moderne stad met een steeds belangrijker uitstraling.

Serie 2: Ideeëngeschiedenis

In de negentiende eeuw is de mens in staat verder te bouwen op de verworvenheden uit de Verlichting. Men weet in toenemende mate de druk vanuit de kerk te weerstaan naar de mens, dier en al het andere te kijken als onderdeel van de schepping van God. Hierdoor komen in deze eeuw de onderzoeken naar de herkomst van de mens en wat hem beweegt pas goed op gang. In de lezingen zien we hoe de pioniers, vaak in nauwe samenwerking met anderen, nieuwe richtingen inslaan in de wetenschap. Deze zijn in grote mate bepalend voor het denken en handelen van de moderne mens.

Darwin – Zoektocht naar de oorsprong van de mens

In deze lezing gaat het omver de manieren waarop de Europese mens door de eeuwen heen naar zijn herkomst zocht. We beginnen met de oplossing die het Geloof biedt en die volgens sommige gelovigen nog steeds de enige manier is om naar onze oorsprong te kijken. Daarna gaan we mee op zoektocht met degenen die dit niet als vaststaand feit konden accepteren. De belangrijkste naam uit die groep is die van Charles Darwin maar hij was zeker niet de enige. En ook in onze tijd gaat de zoektocht nog steeds door en we weten al heel veel meer maar nog lang niet alles.

Marx – De filosofie van het communisme

De industrialisatie kwam op gang in de 18de eeuw in Engeland. Later volgden andere landen op het continent van Europa. Het leidde tot uitwassen zoals sterke milieuvervuiling, maar ook uitbuiting van arbeiders en kinderarbeid. In het revolutiejaar 1848 verscheen in Brussel het communistisch manifest, geschreven door Karl Marx en Friedrich Engels, om deze misstanden aan de kaak te stellen. Hadden zij kunnen voorzien dat hun idee later synoniem zou worden aan uitbuiting en repressie? In de lezing proberen we op die vraag een antwoord te vinden.

Freud – De innerlijke strijd van de mens

Over het leven en denken van deze Weense arts, die aan de wieg heeft gestaan van de psychoanalyse. Hij heeft de mens geleerd naar zichzelf te kijken. Er is nieuwe belangstelling voor zijn bevindingen naar aanleiding van het huidige snel voortschrijdende inzicht in de werking van onze hersenen door hersenonderzoek. In de lezing geven we een inzicht in het leven en werk van hem en wat hij betekent voor de huidige wetenschap.

Nietzsche – Het veranderende en verdwijnende geloof

De kernwetenschappers uit de 19^de eeuw, Darwin, Marx en Freud,  zochten ieder op hun gebied naar wetmatigheden. Volgens Nietzsche daarentegen is er geen absolute waarheid. Door de tijd heen verandert het perspectief en dat geldt zeker voor het geloof. Deze lezing geeft een inzicht in het veranderende en soms verdwijnende geloof van de moderne mens.

 

 

 

 

Serie 3: Kunststromingen

In de cursussen worden alle kunststromingen vanaf de Renaissance tot aan het Modernisme besproken en in het kader van de dan dominante cultuurperiode worden geplaatst. Toch zijn er enkele kunststromingen die op zichzelf voor een kunstvorm zo prominent zijn dat deze in een lezing aparte aandacht behoeven. Om te beginnen het Impressionisme in de schilderkunst. In zijn algemeenheid wordt deze tijdens het cursusdeel “Realisme” behandeld, maar specifiek gaan we er in een lezing op in. Een tweede lezing in deze serie gaat over Art Nouveau of Jugendstil. Deze nieuwe kunst was een reactie op de o.a. de vormvervaging van het Impressionisme. In de lezing wordt aandacht gegeven aan de wetenschappelijke afkomst van de vormen die de kunstenaars aan de natuur ontleenden.

Serie 4: Geestesstromingen

Als eerste lezing in deze serie is die over het Humanisme opgenomen. Het begrip Humanisme staat voor een groot aantal denkmethoden, filosofieën en godsdiensten. Sinds de Renaissance praten we over  humanistische scholing, gedachten en studies. Wat houdt het eigenlijk in? Hoe passen de begrippen classicisme, realisme, individualisme en de menselijke waardigheid hierin en hoe hebben die zich over de eeuwen ontwikkeld? Van Petrarca tot Goethe; de belangrijkste Humanisten worden behandeld en natuurlijk ook Erasmus de bekendste Nederlandse Humanist.  De lezing geeft veel suggesties voor verdere verdieping in het begrip.